Dolny
Śląsk to wyjątkowe miejsce naszego kraju. Skrywa w sobie zarówno
ogromną ilość wątków historycznych oraz zamków i pałaców,
owianych mrocznymi legendami. To także idealny zakątek dla
miłośników przyrody oraz górskich wypraw. W rozciągającym się
paśmie Sudetów wyróżnia się wiele szczytów, otoczonych
urokliwymi parkami i ciekawymi miejscowościami.
Zagadnienia
poświęcone ziemi dolnośląskiej znajdują się w publikacjach
wielu autorów. Jako pierwszą autorkę wymienię
dziennikarkę Joannę Lamparską. Wydała ona szereg pozycji
o charakterze przewodników. Na początku wspomnę o publikacji
albumowej pt. Magia
dolnośląskich zamków. Rezydencje i ich losy.
Znajdujące
się w województwie dolnośląskim zamki i pałace zamieszkiwane
były na przestrzeni wieków przez wielkopańskie rody, m.in. von
Magnisów, Kisslingów, von Hörnigów czy von Wartenburgów. Jak to
zazwyczaj bywało rodziny te skrywały różne sekrety takie jak
spiski przeciwko władzy, ukryte tajemne przejścia czy poszukiwanie
ukrytych skarbów. Do dnia dzisiejszego sekrety te nie zostały
wyjaśnione jak w przypadku nieodnalezionego w Książu sznura pereł
księżnej Daisy. Ponadto panowały niezgody i waśnie, prowadzące
czasem do niewinnego skazania na śmierć czy też rzucenia się w
przepaść. Przekazywane od pokoleń legendy na temat tychże rodów
sprawiły, że miejsca te są niezwykle tajemnicze. Legendy głoszą,
że dzieją się tam różne rzeczy, a już po przekroczeniu progu
można odczuć niezwykłą atmosferę, panującą w tych wiekowych
budowlach. Uzupełnieniem wspomnianego albumu dla miłośników
historii i faktów jest kolejna publikacja Lamparskiej Zamkowe
tajemnice. Podzielona
jest na rozdziały poświęcone ponad trzydziestu zamkom i pałacom,
mieszczącym się we wschodniej i zachodniej części województwa
Dolnośląskiego.
Niektóre z nich do dnia dzisiejszego stanowią miejsca pokazów walk
rycerskich. W porównaniu do wydania albumowego książka ta zawiera
o wiele większy zarys historyczny. Autorka skupia się na
osadnictwie poszczególnych rodów i ich losach. Opisana historia
obejmuje rodzinne skandale, częste zmiany właścicieli czy
nieprzychylne skutki wojny. Niszczenie Śląska przez rozmaite armie
spowodowało wielkie spustoszenia w wyglądzie zamków i ich
wnętrzach, m.in. zamku Grodziec. Ponadto część budowli stanowią
obecnie ruiny, takie jak Chojnik czy Bolków. Warto zwrócić także
uwagę na zamieszczone w książce Lamparskiej stare fotografie,
przedstawiające pierwotny wygląd zamków, portrety właścicieli
czy zdobiące wnętrza freski.
Tematem
Dolnego Śląska interesują się również autorzy piszący o
najciekawszych zakątkach Polski. Jednym z nich jest Dariusz
Jędrzejewski. Wydał on publikację pt. Góry
dla niecierpliwych.
W rozdziale poświęconym Sudetom, leżącym w południowo-zachodniej
części Polski przedstawia ich historię i podział, mający miejsce
w różnych okresach geologicznych. Z kolei w
podrozdziałach wyróżnia najważniejsze szczyty Sudetów. Zawarta
treść wyróżnia się tym samym schematem, czyli krótkim zarysem
historycznym i charakterystyką najciekawszych miejsc. Obok gór
Izerskich, znajdujących się w zachodniej części Sudetów i Rudawy
Janowickiej, której nazwa wzięła się od eksploatowanych złóż
rud metali autor opisuje Karkonosze, Góry Kamienne, Góry Sowie,
Góry Stołowe oraz Masyw Śnieżnika. Karkonosze, czyli najwyższe
pasmo górskie Sudetów ukształtowało się w różnych okresach
dziejów naszej planety. Autor wspomina także o górskich szlakach,
Karkonoskim Parku Narodowym oraz znajdujących się w
pobliżu miejscach. Z kolei w północno-wschodniej części Sudetów
mieszczą się Góry Sowie, a w części środkowej Góry
Kamienne. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na pobliskie
uzdrowiska, czyli Duszniki-Zdrój i Polanicę-Zdrój. Wschodnią
część Sudetów wyróżnia Masyw Śnieżnika, wokół którego
znajduje się Kotlina Kłodzka. Na szczególne wyróżnienie
zasługują Góry Stołowe. Są jedynym w Polsce przykładem gór
płytowych, ułożonych w poziomych warstwach. Przewodnik
Jędrzejewskiego poświęcony jest czynnej górskiej rekreacji dla
osób chcących podążać górskimi szlakami, a przy okazji poznać
pobliskie, najciekawsze miejsca. Publikacja nie jest przeładowana
treścią. Poza najważniejszymi wątkami historycznymi zawiera także
wskazówki dojazdu i dojścia do poszczególnych miejsc, co ułatwia
sposób poruszania się po południowej części województwa.
Warto
wspomnieć również o wydaniach albumowych, uzupełnionych o liczne
ilustracje. Jednym z dzieł jest praca Roberta Szewczyka Krajobrazy
Polski. Najpiękniejsze góry.
Autor skupia się na krótkiej charakterystyce Gór Izerskich, Gór
Sokolich, Gór Sowich, Gór Stołowych, Gór Kaczawskich czy
Karkonoszach. Kolejną osobą jest Marta Dvořák,
autorka publikacji Polska.
Cuda natury.
W swoim dziele wspomina o Karkonoszach, wśród których wymienia
Wodospad Kamieńczyka, grupy skalne tzw. Pielgrzymy, Śnieżne Kotły
oraz Mały i Wielki Staw. Warta uwagi jest także książka Marka
Staffa pt. Karkonosze.
Podzielona jest na rozdziały poświęcone różnym zagadnieniom
Karkonoszy. Poza historią autor skupia się na środowisku
przyrodniczym, budowie geologicznej i rzeźbie terenu. Zawarta treść
stanowi obszerny zarys historyczny poświęcony początkom
osadnictwa, pierwszych szlakach jak i legendzie o tzw. Duchu
Gór.
Dodatkowo zgłębimy wiedzę o atrakcjach turystycznych i początkach
narciarstwa. Warto dodać, iż jest to także publikacja poświęcona
Karkonoszom w sztuce i literaturze. Było to miejsce odwiedzane przez
wielu pisarzy, poetów i dramaturgów. Ponadto karkonoski krajobraz
uwieczniali malarze tacy jak Anton Balzer czy Ludwig Richter, a z
biegiem lat Vlastimil
Hofman
czy Ryszard Natusiewicz.
Na
końcu wspomnę o pisarce Oldze Tokarczuk, mieszkającej na Dolnym
Śląsku i jej obyczajowej powieści pt.: Dom
dzienny, dom nocny.
Pierwsze wydanie miało miejsce w 1998 roku. Wspomnianą powieść
polecam osobom, które niekonieczne lubią turystykę górską i
zawarte w przewodnikach historyczne opowieści.
Fabuła toczy się na Dolnym Śląsku, m.in. Nowej Rudzie, Jedlinie,
Kłodzku czy Wambierzycach. W każdym z tych miejsc dzieje się coś,
co ma związek z główną bohaterką. Już sam tytuł wskazuje na
przedstawienie
dwóch różnych światów: realnego i sennego. Publikacja podzielona
jest na liczne i zarazem krótkie rozdziały, w
których pojawia wielu bohaterów. Skrywają oni i opowiadają wiele
zdarzeń, które wydarzyły się w przeszłości. Wydarzenia te
przeplatają się z rzeczywistością. Warta uwagi jest także
postawa bohaterki wobec snów. Są dla niej ważne, analizuje je i
powiązuje z codziennością. Dzieło Tokarczuk
skrywa jednak coś więcej. Motywy, które wykorzystała
w swojej książce stają się jasne po przeczytaniu tej niezwykłej
powieści.
Dolny
Śląsk to pod wieloma względami urokliwy zakątek dla pasjonatów
historii, sztuki, a także górskiej rekreacji. To
również miejsce, o którym wspomina się nie tylko
w publikacjach albumowych czy przewodnikach ale zarówno w
dziełach wspomnianej Olgi Tokarczuk. Wystarczy odpowiedni dobór
lektury, by przenieść się w to tajemnicze i zarazem urokliwe
miejsce.
Zachęcam do wypożyczenia wspomnianych książek, dostępnych w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Katowicach (Filia7, ul. Franciszkańska 25).
Katarzyna Latusek