Erich Maria Remarque urodził się 22 czerwca 1898 r. jako drugie z
czterech dzieci introligatora Petera Franza Remarka (1867–1954) i jego
żony Anny Marii Remark z domu Stallknecht (1871–1917). Nazwisko
panieńskie jego babci ze strony matki jest Bäumer (podobnie jak nazwisko
rodowe protagonisty w powieści Na Zachodzie bez zmian). Po ukończeniu Johannisvolksschule (obecnej Domschule Osnabrück), w której uczył się w latach 1904–1912 uczęszczał w latach 1912–1915 do katolickiego seminarium nauczycielskiego w Osnabrücku.
W I wojnie światowej został powołany do służby wojskowej i w czerwcu
1917 r. przybył jako żołnierz na front zachodni. Już końcem lipca
został ranny w ramię, nogę i szyję, po czym trafił do lazaretu w
Duisburgu, gdzie pozostał do końca wojny. Pod wpływem przeżyć wojennych
rozwinął postawę, która przez większość biografów i interpretatorów jego
pism oceniona jest jako pacyfistyczno-antymilitarna. Rzeczywiście
Remarque w swoim dzienniku, który prowadził w czasie hospitalizacji,
domagał się 24 sierpnia 1918 w okresie po zakończeniu wojny "walki
przeciw zagrażającej militaryzacji młodzieży, przeciw militaryzmowi w
każdej formie." Później podkreślał w różnych wywiadach, że jest
"człowiekiem apolitycznym".
Chociaż Remarque w swojej najsłynniejszej powieści Na Zachodzie bez zmian,
będącej formą narracji fikcyjnego głównego bohatera Paula Bäumera,
przetworzył częściowo własne przeżycia wojenne to nie jest ona rozważana
jako "alter ego" Remarque'a. W przeciwieństwie do Bäumera, który w
powieści zgłosił się do wojska jako ochotnik, Remarque nie zgłosił się
do służby wojskowej dobrowolnie. Dalszą różnicą w stosunku do głównej
postaci powieści jest fakt, że Remarque przeżył I wojnę światową.
Chociaż po wojnie rozpoczął cywilne życie i obrał karierę pisarską to
należał do "straconej generacji".
Po wojnie kontynuował naukę zawodu nauczyciela i pracował od 1 sierpnia
1919 jako nauczyciel w szkole ludowej w Lohne (obecnie w powiecie
Grafschaft Bentheim), od maja 1920 w Klein Berßen (obecnie w powiecie
Emsland) i od sierpnia 1920 w Nahne (od 1972 część miasta Osnabrück).
20 listopada 1920 zakończył się jego epizod szkolny.
Już w kwietniu 1918 r. Remarque opublikował tekst Ich und Du, który podobnie jak jego pierwsza powieść Dom marzeń (niem. Die Traumbude ukazał się w gazecie Die Schönheit. Dom marzeń
okazał się niepowodzeniem. W okresie Republiki Weimarskiej pracował
jako agent firmy kamieniarskiej (sprzedawał nagrobki), co opracował w Czarnym obelisku (niem. Der schwarze Obelisk, publikacja dopiero w 1956) i organista w "Irrenhaus". Następnie był redaktorem m.in. w Osnabrücker Tageblatt, dla której pracował od marca 1921 i Echo-Continental
z Hanoweru (1922). Podczas pobytu w Hanowerze opublikował około 100
krótkich tekstów w różnych tygodnikach i dziennikach. W 1923 r. podjął
podróż kajakiem w Patagonii i pisał o tym w magazynie Kanu-Sport.
Już w 1921 r. udokumentowane jest pojawiające się okazjonalnie jego
nazwisko artystyczne "Remarque". Drugie imię "Maria" stosował od
listopada 1922, aby wyrazić w ten sposób swoje uwielbienie dla poety Rainera Marii Rilke
(1875–1926). Uhonorował tym jednocześnie swoją mamę Annę Marię. Od 1924
r. nazywał się już tylko "Remarque", aby podkreślić pochodzenie swojej
rodziny z Francji.
Końcem 1924 r. przeprowadził się do Berlina i od 1 stycznia 1925 do 15 listopada 1928 pracował dla gazety Sport und Bild, Das Blatt für die gute Gesellschaft w koncernie Hugenberg-Konzern.
Od 3 sierpnia 1928 r. był odpowiedzialny za jego redakcyjną treść.
Tutaj opublikował oprócz wielu artykułów o modzie i sporcie także
powieść Station am Horizont (1926, Przystanek na horyzoncie).
10 listopada 1928 r. zaczęła ukazywać się w Vossische Zeitung jego powieść Na Zachodzie bez zmian,
w której zawarł oprócz własnych doświadczeń także opowiadania rannych
żołnierzy, których poznał w lazarecie i dołączył również inne wymyślone
epizody. Powieść, która ukazała się w 1929 r. i została przetłumaczona
na ponad 20 języków oraz nakręcony na jej podstawie film w 1930 przez
Lewis'a Milestone'a (1895–1980) uczyniły go wkrótce znanym na całym
świecie i najbogatszym niemieckim autorem jego czasu. W 1931 r. został
zgłoszony do Nagrody Nobla. Przeciw tej nominacji protestował Niemiecki
Związek Oficerów twierdząc, że powieść zniesławia niemiecką armię i jej
żołnierzy.
Na polecenie Goebbelsa uniemożliwiono w Berlinie niemiecką premierę nagrodzonego Oskarem filmu antywojennego Na Zachodzie bez zmian.
We wszystkich rejonach Niemiec naziści przeprowadzali akcje
uniemożliwiające jego pokaz, aż w końcu film został odwołany. Od
początku lata 1931 r. wolno było pokazywać film w wersji skróconej "dla
określonych kręgów osób i w zamkniętych przedstawieniach". Po dojściu do
władzy Adolfa Hitlera
(1889–1945) emisja filmu została całkowicie zakazana, a książki
Remarque'a zostały spalone w 1933 r. podczas akcji palenia książek w
Niemczech. Film był ponownie dopiero po 1952 r. wyświetlany i to w
wersji skróconej. Dodatkowo nacjonaliści rozpowszechniali plotkę, że
Remarque jest Żydem, a jego właściwe nazwisko brzmi "Kramer" (ananim
nazwiska "Remark"), i że w ogóle nie brał udziału w I wojnie światowej.
Oddziaływanie tej plotki trwa do dzisiaj i nadal niektórzy przyjmują
jako jego nazwisko rodzinne "Kramer". W 1938 r. został pozbawiony
niemieckiego obywatelstwa.
Remarque o śmierci siostry, Elfriede Scholz straconej w 1943 r.,
dowiedział się dopiero po zakończeniu wojny i poświęcił jej powieść Iskra życia
(Der Funke Leben, 1952), w której w poruszający sposób opisał losy
ludzi w obozach koncentracyjnych o okresie III Rzeszy. Remarque był
przeciw zarówno reżimowi nazistowskiemu, jak i komunistycznemu w
Niemieckiej Republice Demokratycznej. Krytykował w powieściach i
sztukach teatralnych przemilczane wydarzenia z przeszłości Republiki
Federalnej Niemiec (Der letzte Akt, 1955 [scenariusz], Die letzte
Station, 1956 [komedia]). Już w 1954 r. uczynił tematem powieści Zeit zu leben und Zeit zu sterben (Czas życia i czas śmierci) (sfilmowanej w 1957, reżyseria: Douglas Sirk) zbrodnie Wehrmachtu na Wschodzie.
Po wojnie państwo niemieckie nie zaproponowało mu przywrócenia
obywatelstwa niemieckiego, a on sam też o to nie zabiegał. W 1947 r.
Remarque otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Od 1948 r. mieszkał
przemiennie w Stanach Zjednoczonych i szwajcarskim Porto Ronco.
W Filii nr 7 jest dostępna nasza najnowsza ekspozycja poświęcona życiu autora.
Serdecznie zachęcamy do obejrzenia.
źródło: http://biografie-niemieckie.pl/osoba/Remarque/ErichMaria/2883
